ماده 10 قانون بیمه یا قاعده نسبی در بیمه یا کم بیمه گی

قاعده نسبی در بیمه  با نام ماده 10 قانون بیمه نیز شناخته می شود. در این مقاله در بیمه نشان با ذکر انواع مثال ماده 10 قانون بیمه را برای شما تشریح می کنیم.
قانون قاعده نسبی : در صورتی که مالی با قیمتی  کمتر از قیمت واقعی بیمه شده باشد، شرکت بیمه گر به اندازه  مقدار بیمه شده نسبت به مقدار واقعی خسارت را پرداخت می کند.

مثال : قاعده نسبی در سرقت خودرو در بیمه بدنه 

فرض کنیم آقای الف خودرویی دارد که قیمت روز آن 800 میلیون تومان است. آقای الف برای خودروی خود بیمه بدنه خریداری می کند. برای اینکه حق بیمه کمتری پرداخت کند، قیمت خودرو را 400 میلیون تومان اعلام می کند و خودرو با قیمت 400 میلیون تومان بیمه بدنه می شود.
یک هفته بعد خودرو به سرقت می رود و آقای الف برای گرفتن خسارت سرقت خودرو به شرکت بیمه مراجعه می کند، بدیهی است چون آقای الف قیمت خودرو را 400 میلیون و کمتر از قیمت واقعی اعلام کرده است، ملاک پرداخت خسارت 400 میلیون تومان خواهد بود. 
از مبلغ 400 میلیون تومان، طبق قانون بیمه بدنه فرانشیز سرقت هم کسر می شود و هر مبلغی حاصل شد، با آقای الف تسویه حساب می شود. اگر آقای الف خودروی خود را با قیمت واقعی بیمه می کرد، ملاک پرداخت خسارت همان 800 میلیون تومان در نظر گرفته می شد.

مثال : قاعده نسبی در تصادفات در بیمه بدنه 

همان آقای الف خودروی 800 میلیون تومانی را با مبلغ 400 میلیون تومان بیمه بدنه می کند و یک هفته بعد تصادف می کند و مبلغ 40 میلیون تومان خسارت می بیند.
طبق ماده 10 قانون بیمه چون آقای الف قیمت خودرو را نصف اعلام کرده است، مبلغ خسارت هم نصف در نظر گرفته می شود، یعنی خسارت 40 میلیون تومانی 20 میلیون تومان در نظر گرفته می شود.
البته از مبلغ 20 میلیون تومان هم 10 درصد فرانشیز کسر می شود و مبلغ 18 میلیون تومان با آقای الف تسویه حساب می شود.
حال اگر آقای الف قیمت ماشین را در زمان بیمه شدن 800 میلیون ( قیمت واقعی) اعلام کرده بود، ملاک پرداخت خسارت همان 40 میلیون تومان در نظر گرفته می شد. البته از مبلغ 40 میلیون تومان 10 درصد فرانشیز کسر می شد و مبلغ  36 میلیون تومان به ایشان پرداخت می شد.

مثال: ماده 10 قانون بیمه ( قاعده نسبی) در بیمه بدنه در حالت افزایش قیمت خودرو  به علت تورم

فرض کنیم قیمت خودروی آقای الف 400 میلیون تومان است و او خودرو را با قیمت 400 میلیون تومان بیمه بدنه می کند. این بار آقای الف خودرو را با قیمت واقعی بیمه بدنه کرده است. 6 ماه بعد به علت تورم  قیمت خودروی آقای الف 600 میلیون تومان شده است.

 خودروی آقای الف بعد از 6 ماه به سرقت می رود. چون آقای الف خودرو را با قیمت 400 میلیون تومان بیمه کرده است و قیمت خودرو را به روز نکرده است، شرکت بیمه ملاک پرداخت خسارت را 400 میلیون تومان در نظر می گیرد. حالا اگر فرانشیز 20 درصد ( فرانشیز سرقت) را هم از مبلغ 400 میلیون تومان کم کنیم ، مبلغ 320 میلیون تومان به آقای الف خسارت پرداخت می شود. در حالیکه قیمت خودروی او با توجه به تورم 600 میلیون تومان شده است.
آقای الف میبایست برای جلوگیری از اعمال کم بیمه گی ( ماده 10 قانون بیمه) برای بیمه بدنه الحاقیه تهیه می کرد و قیمت خودرو را در بیمه بدنه به روز می کرد. همچنین در بیمه بدنه پوششی به نام نوسان قیمت خودرو وجود دارد که برای جلوگیری از مشکل کم بیمه گی می توان این پوشش را خریداری نمود.
در این مثال اگر خودروی آقای الف سرقت نمی شد و فرضا تصادف می کرد و 30 میلیون تومان خسارت می دید.
چون قیمت بیمه شدن خودرو ( 400 میلیون تومان) بوده است و قیمت روز خودرو در زمان تصادف  ( 600 میلیون تومان ) شده است.یعنی آقای الف به اندازه دو سوم مبلغ واقعی بیمه بدنه خریداری کرده است.  بنابراین خسارت 30 میلیون تومانی هم 20 میلیون تومان ( دو سوم) در نظر گرفته می شد.

از مبلغ 20 میلیون تومان خسارت هم ، 10 درصد فرانشیز کسر می گردد و مبلغ 18 میلیون تومان با آقای الف تسویه حساب می گردد.
حال اگر آقای الف قیمت خودرو را با الحاقیه به روز کرده بود، با کسر فرانشیز مبلغ 27 میلیون تومان خسارت دریافت می کرد.

مثال : قاعده نسبی (ماده 10 قانون بیمه)  در بیمه آتش سوزی

فرض کنیم آقای الف فروشگاه مواد غذایی دارد، او در فروشگاه خود مبلغ یک میلیارد تومان سرمایه دارد.
آقای الف برای فروشگاه خود بیمه آتش سوزی تهیه می کند. 
آقای الف برای اینکه مبلغ حق بیمه کمتری پرداخت کند، سرمایه خود را 500 میلیون تومان اعلام می کند. چند روز بعد فروشگاه آقای الف دچار حریق می شود و کل مغازه او در آتش می سوزد. بدیهی است شرکت بیمه گر فقط مبلغ 500 میلیون تومان به او خسارت پرداخت می کند.
توجه کنیم اگر در بیمه نامه آتش سوزی ارزش کالاهای موجود در مغازه به علت تورم افزایش پیدا کند، می بایست با گرفتن الحاقیه ارزش کالاها را به روز کرد و گرنه در زمان خسارت مشکل قاعده نسبی ( ماده 10 قانون بیمه) بوجود می آید.

مثال : ماده 10 قانون بیمه ( قاعده نسبی ) در بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان

فرض کنیم آقای الف کارخانه ای دارد که در آن 100 نفر کارگر مشغول به کار هستند. آقای الف برای کارخانه خود بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان، خریداری می کند.
او برای اینکه مبلغ کمتری حق بیمه پرداخت کند، تعداد کارگران را 50 نفر اعلام می کند. یک ماه بعد یکی از کارگران در اثر حادثه در کارخانه فوت می کند.
کارشناس بیمه پس از بازدید از کارخانه و بررسی حادثه متوجه می شود که تعداد کارگران 100 نفر هستند در صورتیکه در بیمه نامه تعداد کارگران 50 نفر قید شده است.
بنابراین شرکت بیمه گر نصف دیه را به عنوان خسارت به خانواده کارگر فوت شده پرداخت می کند و مابقی دیه را کارفرما می بایست از جیب خود به خانواده کارگر پرداخت کند.
توجه کنیم:
اگر در زمان بیمه شدن آقای الف تعداد کارگران را به تعداد واقعی اعلام کند و پس از مدتی تعداد کارگران آقای الف زیاد شوند. آقای الف می بایست با گرفتن الحاقیه، تعداد کارگران را به روز کند.
همچنین در بیمه نامه مسئولیت پوششی وجود دارد که قاعده نسبی ( ماده 10 قانون بیمه) را پوشش می دهد. به عبارتی اگر تعداد کارگران نسبت به روز بیمه شدن تا بیست درصد افزایش پیدا کرد، مشکلی از لحاظ قاعده نسبی ( کم بیمه گی) در بیمه نامه ایجاد نمی شود.
توجه کنیم در زمان خسارت بیمه نامه های مسئولیت، کارشناس رسیدگی کننده به پرونده خسارت، تعداد پرسنل را از طریق  لیست تامین اجتماعی پرسنل شرکت، دستگاه ثبت کننده ورود و خروج پرسنل، دوربین های مدار بسته نصب شده در محل کار یا ... کنترل می کند.
 پس می توان با اضافه کردن این پوشش در بیمه نامه مسئولیت مشکل کم بیمه گی را برطرف کرد. 
فقط باید دقت نمود این بند، افزایش تعداد کارگران را فقط تا بیست درصد پوشش می دهد. و اگر افزایش تعداد کارگران از بیست درصد هم بیشتر شد می بایست نسبت به صدور الحاقیه اقدام کرد.
یعنی اگر در زمان بیمه شدن تعداد کارگران 100 نفر باشد، و آقای الف بند قاعده نسبی را در بیمه نامه مسئولیت خود لحاظ کرده باشد. حالا اگر تعداد کارگران آقای الف تا 120 نفر اضافه شوند. هیچ مشکلی از لحاظ ماده 10 بوجود نمی آید. اما فرضا اگر تعداد کارگران او 160 نفر بشود باز هم آقای الف باید برای بیمه نامه مسئولیت خود الحاقیه تهیه کند و تعداد کارگران را به 160 نفر افزایش دهد. 
   
مثال : قاعده نسبی ( ماده 10 قانون بیمه ) در بیمه نامه مسئولیت ساختمانی

فرض کنیم آقای الف، در حال ساختن ساختمانی است که 3000 متر مربع زیر بنا دارد. او برای ساختمان در حال ساخت، بیمه نامه مسئولیت خریداری می کند. برای اینکه حق بیمه کمتری پرداخت کند، متراژ زیر بنا را  2000 متر مربع اعلام می کند. پس از چند روز یکی از کارگران آقای الف در اثر حادثه در حین کار فوت می کند.

بدیهی است شرکت بیمه گر با توجه به قاعده نسبی مبلغ دیه را به اندازه ای که متراژ بنا کمتر اعلام شده است، کمتر پرداخت می کند. در این مثال چون متراژ بنا دو سوم متراژ واقعی، از سوی بیمه گذار اعلام شده است، میزان خسارت نیز به اندازه دو سوم پرداخت می شود.

در مثالهای متعدد می توان ماده 10 قانون بیمه را ذکر کرد. مثلا مدیر تالاری که میانگین مشتریان خود را غیر واقعی اعلام میکند و برای تالار خود بیمه مسئولیت خریداری میکند یا در بیمه باربری زمانی که تاجر ارزش بار را کمتر از ارزش بار واقعی اعلام می کند. یا در بیمه نامه مهندسی زمانی که ارزش پیمان کمتر از مقدار واقعی اعلام گردد.

در حالت کلی می توان گفت هر موردی که سبب شود مبلغ حق بیمه، کمتر از مقدار واقعی محاسبه و اخذ شود مشمول قاعده نسبی ( ماده 10 قانون بیمه) می گردد.

چه کار کنیم که مشمول ماده 10 قانون بیمه یا قاعده نسبی یا کم بیمه گی نشویم؟

1.    در زمان بیمه شدن ارزش واقعی اموال، یا تعداد واقعی کارگران، یا هر عاملی که در تعیین حق بیمه موثر است را واقعی اعلام کنیم.
2.    پس از بیمه شدن اگر ارزش اموال افزایش پیدا کرد یا تعداد نیروی کار بیشتر شد، نسبت به تهیه الحاقیه اقدام کنیم. در بیمه نامه های بدنه می توان از پوشش نوسان قیمت و در بیمه نامه های مسئولیت می توان از پوشش اعمال قاعده نسبی تا بیست درصد نیز استفاده کرد.
اگر بیمه نامه خود را از وب سایت بیمه نشان خریداری کرده باشید، در حساب کاربری خود برای ما پیغام بگذارید انواع الحاقیه ها فورا برای شما صادر می گردد.