فرانشیز چیست؟

فرانشیز بخشی از خسارت است که جبران آن به عهده خود بیمه گذار می باشد. بدیهی است که مابقی خسارت را شرکت بیمه گر

جبران می کند.
به عنوان مثال اگر خسارتی بوجود بیاید و مبلغ خسارت 10 میلیون تومان باشد و مقدار فرانشیز درج شده در بیمه نامه 10 درصد باشد. پس 10 درصد خسارت 10 میلیون تومانی یعنی 1 میلیون تومان به عهده بیمه گذار است و شرکت بیمه 90 درصد خسارت را پرداخت می کند یعنی معادل مبلغ  9 میلیون تومان از خسارت را شرکت بیمه پرداخت می کند.

علت وجود فرانشیز در بیمه نامه چیست؟

1.    سبب مراقبت بیشتر بیمه گذار از اموال خود می شود:

به عنوان مثال فرض کنیم آقای الف برای خودروی خود بیمه بدنه خریداری کرده است. می دانیم در بیمه نامه بدنه، سرقت کلی خودرو 20 درصد فرانشیز دارد.
 آقای الف پارکینگ دارد و می تواند خودرو را در پارکینگ پارک کند. اگر در بیمه نامه بدنه پوشش سرقت خودرو 20 درصد فرانشیز نداشت، آقای الف به جای اینکه خودرو را در پارکینگ پارک کند، در کنار خیابان پارک می کرد. چون خیالش راحت بود که در صورت به سرقت رفتن خودرو، کل پول خودرو را از شرکت بیمه گر می تواند دریافت کند. 
با وجود فرانشیز آقای الف می داند که در صورت به سرقت رفتن خودرو، شرکت بیمه گر 80 درصد ارزش خودرو را به او پرداخت می کند، به عبارتی در صورت به سرقت رفتن خودرو، آقای الف به میزان 20 درصد ارزش خودرو زیان می کند. 
پس با وجود فرانشیز در بیمه نامه بدنه، آقای الف مراقبت بیشتری از خودروی خویش می کند. 

2.    جلوگیری از استفاده بی مورد از بیمه نامه:

در بیمه های درمان تکمیلی اگر فرانشیز وجود نداشت ، فرضا آقای الف  هر هفته به آزمایشگاه می رفت و وضعیت سلامتی خود را هر هفته چک می کرد. در حالیکه آزمایش دادن هفتگی برای شخص سالم از نظر پزشکی بی مورد است و صرفا هزینه های شرکت بیمه را افزایش می دهد.

3.    کاهش تعداد پرونده های خسارت با مبالغ جزئی :

فرض کنیم در بیمه مسئولیت خسارتی به مبلغ 150 هزار تومان بوجود بیاید. اگر فرانشیز وجود نداشته باشد و بیمه گذار بخواهد برای گرفتن خسارت اقدام کند. برای این خسارت می بایست بیمه گذار به شرکت بیمه مراجعه کند و تشکیل پرونده بدهد. کارشناس برای بررسی خسارت به محل وقوع خسارت مراجعه کند و خسارت را برآورد و بررسی کند، در نهایت بخش امور مالی شرکت بیمه خسارت 150 هزار تومانی را پرداخت کند. بنابراین بخشهای مختلف شرکت بیمه می بایست درگیر یک خسارت جزئی شوند.
اگر فرانشیز وجود نداشته باشد و تعداد کسانی که بخواهند خسارتهای جزئی خود را دریافت کنند، حتی هزینه رسیدگی به این قبیل خسارتها از مبلغ خود خسارت بیشتر می شود.  از آن مهمتر تعداد زیاد این خسارتهای جزئی سبب به تعویق افتادن رسیدگی به خسارت های بزرگ می شود. 
از این رو قرار دادن فرانشیز برای این قبیل خسارتها سبب سرعت بخشیدن به خسارتهای مهمتر می گردد.

انواع روشهای محاسبه فرانشیز کدامند؟

1.    فرانشیز به صورت درصدی از خسارت:

در اکثر اوقات فرانشیز به این صورت محاسبه می گردد. یعنی هر مبلغی خسارت ایجاد شد، بخشی ( درصدی) از آن به عنوان فرانشیز در نظر گرفته می شود. 
مثلا وقتی فرانشیز 10 درصد خسارت باشد، اگر خسارت 100 میلیون تومان ایجاد شود، مبلغ فرانشیز 10 میلیون تومان می شود، یعنی شرکت بیمه 90 درصد خسارت به عبارتی 90 میلیون تومان از خسارت 100 میلیون تومانی را پرداخت می کند.

 لازم است بدانیم در برخی از موارد در بیمه نامه های آتش سوزی فرانشیز به صورت درصدی از سرمایه ای که بیمه می شود نیز در نظر گرفته شود.
 

2.    فرانشیز پایه (حداقل خسارت):

این نوع فرانشیز به صورت فرانشیز پایه یا فرانشیز حداقلی می باشد. فرضا در بیمه نامه های مسئولیت حداقل فرانشیز 100 هزار تومان در نظر گرفته می شود. یعنی اگر خسارت کمتر از 100 هزار تومان باشد، اصلا خسارتی پرداخت نمی شود.

3.    فرانشیز به صورت ترکیبی از فرانشیز درصدی و فرانشیز پایه:

برای این نوع از فرانشیز، هم درصد خسارت و هم حداقل خسارت در بیمه نامه قید می گردد، حالا هر کدام که بیشتر باشد، ملاک فرانشیز خواهد بود. یعنی هر دو حالت درصدی و پایه محاسبه می گردد و هر کدام بیشتر بود به عنوان فرانشیز در نظر گرفته می شود. 

برای روشن شدن مطلب مثال می زنیم: 
فرض کنیم در بیمه نامه قید شده است (فرانشیز 10 درصد هر خسارت و با مبلغ پایه 200 هزار تومان) برای این نوع از فرانشیز حالات مختلف را بررسی می کنیم:
حالت اول:
اگر خسارتی بوجود بیاید که مبلغ آن 150 هزار تومان باشد. هیچ خسارتی پرداخت نمی شود. زیرا مبلغ خسارت از فرانشیز پایه که 200 هزار تومان در نظر گرفته شده است کمتر است.
حالت دوم : 
اگر خسارتی بوجود بیاید که مبلغ آن 500 هزار تومان باشد. 10 درصد خسارت ایجاد شده 50 هزار تومان می باشد که کمتر از فرانشیز پایه یعنی 200 هزار تومان است. پس مبلغ فرانشیز 200 هزار تومان  در نظر گرفته می شود ، چون فرانشیز پایه 200 هزار تومان و فرانشیز درصدی 50 هزار تومان است و قرار شد هر کدام بیشتر شد به عنوان فرانشیز در نظر گرفته شود. 
حالت سوم:
اگر خسارتی بوجود بیاید و مبلغ آن 7 میلیون تومان باشد، 10 درصد خسارت 700 هزار تومان می شود و فرانشیز پایه نیز 200 هزار تومان است. در این حالت فرانشیز 700 هزار تومان خواهد بود. زیرا در این حالت،  فرانشیز درصدی از فرانشیز پایه ( 200 هزار تومان) بیشتر است.

4.    فرانشیز به صورت حداکثر خسارت:

در این نوع از فرانشیز حداکثر مبلغی را که شرکت بیمه گر پرداخت می کند، ذکر می گردد. اگر مبلغ خسارت از حداکثر تعهد شرکت بیمه گر بیشتر شود، جبران مبلغ مازاد به عهده بیمه گذار می باشد.  
فرض کنیم در بیمه نامه ای حداکثر خسارت قابل پرداخت 500 میلیون تومان در نظر گرفته شود. در این بیمه نامه اگر خسارتی به ارزش 550 میلیون تومان بوجود بیاید، شرکت بیمه گر 500 میلیون تومان خسارت پرداخت می کند و 50 میلیون تومان باقی مانده فرانشیز بیمه نامه می باشد.

بررسی فرانشیز در انواع بیمه نامه :

فرانشیز در بیمه مسئولیت پاسارگاد:

معمولا در بیمه نامه های مسئولیت پاسارگاد فرانشیز پایه 100 هزار تومان می باشد.

فرانشیز در بیمه نامه شخص ثالث:

بیمه نامه شخص ثالث فاقد فرانشیز می باشد و کل خسارت توسط شرکت بیمه گر پرداخت می شود.
در صورتیکه راننده از قوانین راهنمایی و رانندگی تخطی کند، میزان  2 درصد از خسارت جانی به عهده راننده متخلف است. 
فرض کنیم یک راننده متخلف از سمت ورود ممنوع وارد یک خیابان یک طرفه بشود. راننده با یک عابر پیاده برخورد کند و سبب فوت او گردد، در این حالت جبران 2 درصد دیه شخص فوت شده به عهده راننده متخلف می باشد.

 فرانشیز در بیمه نامه بدنه پاسارگاد:

تصادفات : 
خسارت اول : 10 درصد
خسارت دوم: 20 درصد
خسارت سوم : 30 درصد
خسارت چهارم : 40 درصد

سرقت کلی خودرو: 20 درصد
سرقت لاستیک : 50 درصد
سرقت رینگ : 20 درصد
سرقت رادیو پخش: 50 درصد
سرقت باتری: 50 درصد
سرقت سایر قطعات : 20 درصد
آتش سوزی خودرو : 10 درصد

فرانشیز در بیمه نامه باربری:

فرانشیز در کلوز A  و C : ندارد
فرانشیز در کلوز B :  دو درصد

فرانشیز در بیمه درمان تکمیلی:

فرانشیز در بیمه نامه درمان تکمیلی بنابر نوع قرارداد بسته شده با شرکت بیمه گر متفاوت می باشد. فرانشیز در بیمه نامه های درمان تکمیلی معمولا بین 10 تا 30 درصد متغیر است.

فرانشیز در بیمه نامه آتش سوزی:

فرانشیز در بیمه نامه آتش سوزی بنابر شرایط محل مورد بیمه می تواند صفر درصد یا بیشتر در نظر گرفته شود.
معمولا اگر محل مورد بیمه شرایط ایمنی مناسبی داشته باشد درصد فرانشیز یا صفر در نظر گرفته می شود و یا درصد پایینی دارد. اگر محل مورد بیمه شرایط ایمنی ضعیفی داشته باشد، درصد فرانشیز بیشتر در نظر گرفته می شود.

فرانشیز در بیمه نامه های مهندسی:

بنابر نوع قرارداد و سرمایه تحت پوشش در بیمه نامه، درصد فرانشیز و فرانشیز پایه متغیر می باشد.

فرانشیز در بیمه نامه عمر و تامین آتیه:

بیمه نامه عمر و تامین آتیه فاقد فرانشیز می باشد و کل خسارت از طرف شرکت بیمه گر پرداخت می شود.